قطره‌ای در برهوت
مجله فرهنگی هفت‌راه – طه انتظاری: ابراهيم حسن بيگي نويسنده نسبتا پركاري است که تا چند سال قبل رمان «اشكانه» او بيشتر در ذهن‌ها مانده بود. اما حالا می‌توان کتابهایی دیگر از او را نیز بعنوان آثار شناخته شده‌اش برشمرد که «قدیس» یکی از آنهاست. او در «قديس» تلاش دارد تا در فضايي به‌روز ماجرايي تاريخي را نقل كند. ماجرا با رسيدن يك كتاب تاريخي به دست كشيش «ميخائيل ايوانف» در روسيه شروع مي‌شود. كتاب كه گويا مجموعه‌اي از نوشته‌هايي از نويسندگان در زمان‌هاي مختلف است، به شرح فرازهايي از تاريخ صدر اسلام مي‌پردازد. محوريت اين فرازها ماجراهايي است كه پيرامون زندگي حضرت علي(ع) اتفاق مي‌افتد و از عمرو عاص و پسرهايش، طلحه و زبير، جنگ صفين و… سخن به ميان مي‌آيد.
كشيش كه فردي آزادانديش است به كتاب علاقه‌مند مي‌شود و بر اساس روياي صادقه‌اي كه مي‌بيند(و البته اين رويا تنه به تنه مكاشفه مي‌زند) اين كتاب را هديه‌اي از طرف حضرت عيسي مسيح(ع) در مي‌يابد كه در واقع قصد هدايت او را دارد.
يكي از جذابيت‌هاي كتاب وجود ماجرايي است كه در واقع بستر مرور روايت‌هاي تاريخي كتاب شده است. دو شرور كه در پي بدست آوردن كتاب تاريخي و عتيقه هستند و مشكلاتي كه براي كشيش ايجاد مي‌كنند، باعث مي‌شود تا كشيش به لبنان و نزد پسرش برود و مطالعه كتاب تاريخي را در آنجا ادامه دهد و البته از اين فرصت براي مصاحبت با «جرج جرداق» نويسنده معروف مسيحي و لبناني استفاده كند.
وجود نويسندگان متعدد در كتاب تاريخي كه هر يك از منظر خود و گاهي از جبهه‌هايي متقابل به روايت ماجراها مي‌پردازند باعث شده است تا يكنواختي بر اين روايت‌ها چيره نشود و خواننده جذب اين نگاه‌هاي متفاوت گردد.
تلاش حسن‌بيگي در مراجعه به منابع دست اول تاريخي ستودني است و همين امر –كه با نگاهي به فهرست منابع در پايان كتاب به آن پي مي‌بريم- موجب مي‌شود تا خيالمان نسبت به سنديت داشتن روايت‌هاي تاريخي موجود در كتاب راحت باشد. از اين رو مي‌توان «قديس» را منبع مناسبي براي بدست آوردن اطلاعاتي حداقلي درباره مهمترين اتفاقات تاريخ صدر اسلام دانست و همين امر اين كتاب را براي افرادي كه به هر دليل علاقه‌اي به مطالعه كتاب‌هاي تاريخ با ارجاعات و پاورقي‌هاي فراوان ندارند، در جايگاه يك گزينه مناسب قرار مي‌دهد.
اما با همه اين حرف‌ها ظرفيتي كه با اين ايده خوب و انتخاب مناسب ماجراهاي تاريخي پديد آمده است، آنچنان كه بايد و شايد فعال نمي‌شوند.
ماجراي كشيش، قاچاقچيان عتيقه، مرد تاجيك، سفر از روسيه و لبنان و… خود مي‌توانست داستاني پركشش و پر از حوادث ريز و درشت و جذاب باشد كه متاسفانه در حد يك كاتاليزور بسيار سطحي مورد استفاده قرار گرفته است تا بستري براي بيان روايت‌هاي تاريخي فراهم شود؛ فقط همين! مخصوصا گره گشايي انتهايي كتاب و برداشتن قاچاقچيان عتيقه از سر راه به دم دستي ترين حالت صورت گرفته است كه واقعا توي ذوق خواننده مي‌زند. براي مثال كتاب در صفحات ابتدايي كه ماجراي معاصر پررنگ‌تر است، ضرباهنگي تندتر دارد.
تلاش نويسنده براي پرداختن به همه موضوعات تاريخي مد نظر وقتي در كنار ضعف فوق قرار مي‌گيرد باعث مي‌شود تا گاها چند صفحه متوالي، بدون هيچ فراز و فرودي به روايت يك ماجراي تاريخي يا ايراد يك خطبه اختصاص پيدا كند كه هرچقدر هم آن روايت مهم باشد، باز ممكن است خارج از حوصله به نظر بيايد.
با اين حال مي‌توان قديس را حاصل يك نيت خالصانه، تعهد هنرمندانه و دقت تاريخي دانست كه مي‌تواند يكي از گزينه‌هاي مناسب براي مطالعه باشد. قدیس با همه ضعف‌ها و قوتهایش قطره‌ای در برهوت رمان‌های تاریخی قابل اعتنا است و از این نظر قابل تقدیر.
