بعد از موسیقی و فیلم زیرزمینی اینبار انتشار «کتاب زیرزمینی»!/چطور یکی از جنسي ترین کتابهای جهان سر از تهران دراورد؟
مجله فرهنگي هفت راه – گروه كتاب: انتشار کتاب در کشورهای همسایه چندی است که رویه برخی از نویسندگان ایرانی شده است؛ این کتاب‌ها بدون ممیزی در کشورهای همسایه نظیر افغانستان و آذربایجان چاپ و بعد به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود که کتاب «من این نسل»، جنجال بر انگیز‌ترین نمونه اخیر آن بوده است.
یکی دیکر از کتاب‌هایی که این روز‌ها در وی‌ترین کتاب فروشی‌ها عرضه شده و در کشور افغانستان چاپ شده است؛ کتاب لولیتا نوشته ولادیمیر ناباکوف است که اولین بار در سال ۱۹۵۵ به چاپ رسید و به دلیل ادبیات مستهجن ورای تصور و تحمل آن تا سال‌ها در کشورهایی چون انگلیس هم اجازه توزیع نداشت اما به تازگی با ترجمه فارسی اکرم پدرام نیا در افغانستان منتشر شده و به راحتی در کشورمان توزیع می‌شود؛ تعجب بر انگیز آنکه این کتاب حتی در برخی کتاب فروشی‌های معتبر تهران نیز به فروش می‌رسد؛ ناشر افغانستانی کتاب را به قیمت سیصد و پنجاه افغانی منتشر کرده و حتی قیمت ریال هم بر روی آن درج شده است.
اکرم پدرام‌نیا مترجم ساکن تورنتو در خصوص انگیزه‌اش از ترجمه و انتشار آن در افغانستان می‌گوید: «در سال‌های اخیر از خواننده‌های جدی ادبیات و دانشجویان پیام‌هایی می‌گرفتم که «آیا می‌شود ترجمه بی‌سانسور و دقیقی از لولیتا خواند؟» می‌شد و باید چنین می‌شد اما کجا می‌شد چاپ و منتشرش کرد؟ به‌یقین چاپ ترجمۀ بی‌سانسور این اثر در ایران ناممکن بود اما خوشبختانه دنیای مجازی را داشتیم و عزیزانی هم بودند که از انتشارش در وب‌سایت‌های پرخواننده‌شان استقبال کردند. پس از آنکه دو یا سه پاره از ترجمه را منتشر کردیم، پیام‌هایی از دو ناشر افغانستانی رسید که خواستند این اثر را بی‌سانسور و به صورت کتاب چاپ کنند. از میان این دو، نشر زریاب موافقت کرد که هم‌زمان با انتشار آن در دنیای مجازی، به کارهای چاپ آن سروسامان بدهد.»
منوچهر فرادیس، مدیر نشر زریاب افغانستان که این کتاب را چاپ کرده است، در گفت‌وگو با بخش فارسی رادیو بین‌المللی فرانسه درباره نحوه توزیع این رمان در ایران می‌گوید: «ما بسیار تلاش کردیم که این کتاب را به صورت قانونی به ایران بفرستیم اما این مسئله امکان‌پذیر نشد.»
به گفته وی چند نسخه از این رمان به صورت غیرقانونی از افغانستان به ایران برده شده و بعد از روی آن‌ها، نسخه‌های افست در تعداد زیاد تهیه شده است.
هرچند مدیر نشر زریاب می‌گوید که «لولیتا» تنها کتاب این انتشارات است که به صورت غیرقانونی و بدون درنظر گرفتن حقوق مترجم و ناشر توزیع شده، اما در ١٣ سال گذشته کتابهای بسیاری از ناشران افغان به ایران برده شده و به صورت افست چاپ و پخش شده است.
نکته مهم در وجود این کتاب در وی‌ترین کتاب فروشی‌ها بحث توزیع کننده‌های کتاب است؛ که این کتاب چطور به دست توزیع کننده می‌رسد و بعد به راحتی به دست کتاب فروش می‌رشد و در وی‌ترین قرار می‌گیرد.
اینکه کتاب بدون ممیزی وارد کشور شود و در وی‌ترین کتاب فروشی‌ها قرار بگیرد مطمئنا توجه مسئولانی را می‌طلبد که به جای رصد کردن و دروازه بانی درست برای صنعت نشر به کارهای دیگری مشغول شده‌اند.
