«دولت ضعیفه» به صحنه ایرانشهر می‌آید
نمایش «دولت ضعیفه» به کارگردانی اصغر خلیلی از شانزده مهر ماه قرار است در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه برود.
این نمایش نیز چون نمایش‌های قبلی خلیلی در موضوع تاریخی همچون «راپورت‌های شبانه دکتر مصدق» و «میراث» در عرصه تاریخ سیاسی به اجرا در می‌آید.
قصه این اثر در دوره ناصرالدین شاه قاجار رخ می‌دهد و تمرکزش بر جایگاه زنان در سیاست است. این اثر نمایشی با همکاری گروه تئاتر تجربه نو به صحنه می‌رود. درباره جزئیات این نمایش و ویژگی‌های ژانر تاریخ سیاسی در تئاتر با اصغر خلیلی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانیم:
*برای نخستین سوال چطور شد که دوباره تاریخ سیاسی کار کردید؟
نمایش دولت ضعیفه در ادامه آثاری است که گروه تئاتر تجربه نو کار کرده تا احوالات سیاسی تاریخ معاصر را بررسی کند و این بار به دوره ناصرالدین شاه سفر کردیم در واقع به سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا و دستاوردهایش به این سفر پرداختیم.
در واقع این نمایش بخشی از برنامه ریزی چندین ساله ما است که در عرصه تاریخ معاصر ادامه پیدا می‌کند.
*جناب خلیلی این نمایش آیا داستان گونه مباحث را پرداخته یا یک سری مستندات ارائه می‌دهد؟
بهرحال این نمایش یک داستان گویی در داخلش نهفته اما به این معنا نیست که مستندنگاری کرده یا اتفاق خاص تاریخی را بازخوانی کرده باشد، نگرش و رویکرد نمایشی داشتیم و براساس آن رویکرد به این عرصه پرداختیم بنابراین نمایش دولت ضعیفه تاریخ نگاری نیست بلکه دستمایه اش یک اتفاق تاریخی است که به این کار رسیده است.
*با توجه به اینکه نمایشی «میراث» شما در تماشاخانه سنگلج اسفند ماه اجرا شد این نمایش را چه زمانی کلید زدید؟
در واقع بخش عمده کار برای تولید این اثر صرف تحقیقات شد، یعنی نگارش نمایشنامه آنقدر زمان نگرفت بیشتر تحقیقاتم به استناد اتفاقات و اشخاصی که در کار معرفی می‌شوند زمان گرفت و بنابراین زمانی که «میراث» کار می‌شد نگارش این کار هم شروع شده بود، بنابراین نمایشنامه متصل به «راپورت‌های شبانه دکتر مصدق» است، با ارتباط اجتماعی و سیاسی راپورت‌ها در این دوره تاریخی به سراغ آن رفتم و کار کردم وگرنه تولید ساختاری اثر در همین دو ماه گذشته صورت گرفته است.
*زمان کار مثل کار «راپورت‌ها» طولانی است؟
خیر 70 دقیقه است و تنوعش هم به لحاظ داستانی و دراماتیک از راپورت‌ها بیشتر است چرا که یک مسیری را با ناصرالدین شاه دنبال می‌کنیم و بعد تنوع صحنه‌ها هم همینطور است.
*درباره کاراکترها هم توضیح بفرمایید که این کار چند کاراکتر دارد؟
نمایش هفده کاراکتر دارد، برخلاف نمایش قبلی که تعدادی بدون کاراکتر بودند، این نمایشنامه هفده کاراکتر معنادار و شناسنامه دار در کار هستند که در واقع این نمایش را اجرا می‌کنند. بازیگران کار هم با توجه به نسبتی که با نقش وجود داشت، انتخاب شدند. به طور مثال خانم صبا کمالی، فرزین محدث، محمد صدیقی مهر ، حامد نظامی اصل، محمدحسین سیاهپوشان، حمیدرضا کاظمی پور، لیلا حقانی، راضیه اسدی، مهدی افشاریان، آرمان آشتیان، سمیه صباغ، سپیده جعفری، فاطمه ولی خانی و… هستند.
*آقای خلیلی انتخاب بازیگر برای یک نمایش تاریخی ـ سیاسی نسبت به سایر ژانرها متفاوت است؟ آیا باید بازیگر این عرصه قبلا هم سابقه چنین تجربه‌ای را داشته باشد یا خیر.
مؤلفه‌های انتخاب بازیگر در تئاتر ایران به شدت متغیر است واقعا نمی‌توان گفت که مثلا چیزی مبنای انتخاب بازیگر است البته من واقعا به توانمندی بازیگر توجه کردم دنبال چهره خاص گیشه دار نبودم به دنبال بازیگری بودم که توانمندی کار را داشته باشد و الان هم خوشبختانه این اتفاق افتاده و تماشاگرانی هم که تمرینمان را دیدند همه این را تأیید می‌کنند.
اما متأسفانه امروز به دلیل اتکا به گیشه و کمرنگ شدن حمایت‌های دولتی در برخی آثار نمایش‌ها به سمتی رفتند که انتخاب بازیگر به دلائلی غیر تئاتری شده است، بنابراین طبیعی است که اگر اقتصادی به موضوع نگاه کنیم کار به همین سمت می‌رود و حتی تئاترها از مرز انتخاب بازیگر پیشتر رفته و محتوای کارها هم دستخوش تغییر شده و در برخی کارها ما تفاوتی بین تئاتر آزاد و اندیشمند نمی‌بینیم، کمااینکه تئاتر آزاد هم قابل احترام است اما برخی سالن‌ها برخی نمایش‌ها را نمی‌توانند در خود داشته باشند اما شرایط اقتصادی چنین امکانی را برایشان فراهم می‌کند.
*اجرای دولت ضعیفه از چه زمانی شروع می‌شود؟
یک شنبه آتی، سالن استاد سمندریان مجموعه ایرانشهر در ساعت 19:15 آغاز خواهد شد.
*جناب خلیلی در زمینه تئاتر سیاسی توضیح بفرمایید شما در این زمینه سال‌هاست فعالیت می‌کنید بفرمایید آیا علاقه خاص شما باعث شده در این ژانر باقی بمانید یا نیاز خاصی که احساس کردید؟
بهرحال موضوع سیاست در کشور ما ویژه قشر خاصی نیست اگر واقع بینانه به اطراف نگاه کنیم متوجه می‌شویم که سیاست از مهمانی‌های خانوادگی تا کوچه و خیابان بدان می‌پردازند من همیشه این سوال برایم مطرح بود که چرا یک راننده تاکسی یا آرایشگر و فردی که کاری را انجام می‌دهد که هیچ ارتباطی با سیاست ندارد راحت دیدگاه و نظرش را درباره هر مسئله‌ای مطرح می‌کند اما ما در تئاتر که خیلی هم مهم است مسائلمان را مطرح نمی‌کنیم، همینها باعث شد علاقه مند این حوزه شدم.
اکثر آثار من هم در زمینه زنان و سیاست است و بیشتر به دنبال جایگاه سیاسی زنان در تئاتر هستم.
*محدودیت‌هایی هم در این عرصه وجود دارد؟
شاید بهتر باشد نگویم که چقدر بازبینی برای نمایش‌های راپورت‌های مصدق، میراث یا همین دولت ضعیفه وجود داشته، چرا که مرا به پُز روشنفکری یا حتی جلب تبلیغات متهم می‌کنند ، اما صورت جلسه‌هایی که برای نمایشم تنظیم شده مشخص است واقعا کار در این ژانر سخت است دراین حوزه کار کردن و اتفاقات زیادی رخ می‌دهد به همین دلیل من حوزه مطالعاتی‌ام را در این عرصه زیاد می‌کنم که نخواهم غیر منطقی پاسخگو باشم و هر نکته‌ای هم که مطرح می‌شود اگر مغایرت با شرایط تاریخی داشته باشد موضعم را تغییر نمی‌دهم چون چیزی فراتر از تاریخ و واقعیت نمی‌گویم و باید واقعیت‌ها و مجهولات به مردم گفته شود یا اشتباهات تصحیح شود.
*الان فکر می‌کنید آنطور که باید کار نمایشی در این عرصه داشته‌ایم؟
واقعیت این است که بلوغ تئاتری تماشاگری‌مان را اگر بررسی کنیم نمی‌توانیم نسخه یکسان برای همه بپیچیم دهه شصت شرایط اجتماعی داشتیم که با دهه هفتاد و هشتاد متفاوت است همه اینها شکل و شمایل اجتماع ما را تغییر داده است بهرحال حضور عناصر مختلفی در جامعه بلوغ را متبلور می‌کند بحث رسانه‌های مجازی امروز به شدت فراتر از رسانه های مکتوب و صوتی و تصویری عمل می‌کند.
بهرحال با حضور این نوع رسانه‌ها مسائل اجتماعی ما متغیر می‌شود. من نمی‌توانم الان بگویم که فلان نمایش در فلان سال به نحو احسنت کار کرده چون مقتضیات زمان و معلومات تماشگر آن روز ما برای آن مقطع بوده همینطور که شاید برای ده سال آینده تئاتر امروز ما برای آن زمان معمولی باشد و نکات پنهان نداشته باشد بهرحال همه چیز به بلوغ اجتماعی و دانش مردم آن دوره باز می‌گردد. بنابراین به دلیل اتفاقات متعددی که در هر کشوری می‌افتد ما نمی‌توانیم بگوییم بلوغ و افکار سیاسی جامعه ما الان در چه سطحی است چرا که صبح تا عصر ممکن است شرایط تغییر کند.
*مخاطبان نمایش‌های این دست کارها چطور بوده است؟
ببینید انسان در هر جامعه به دنبال حقیقت است حقیقت از دیرباز با انسان همراه بوده و شفاف سازی مسائل سیاسی بخش عمده‌ای از حقیقت است و چون تاریخ تکرار پذیر است برای خیلی‌ها جذابیت دارد که ببینند در یک دوره چه اتفاقی برای افرادی افتاده است مثلا من خودم قبل از مطالعه برای این کار نمی‌دانستم فلان وسیله کی وارد ایران شده یا خیلی اتفاقات ویژه الان که متوجه می‌شویم شخص خاصی آن را وارد کرده یا نفوذ داده است بهرحال این شفاف سازی باعث استقبال از کار می‌شود و بازخورد از مردم هم تا بحال همین را به ما رسانده است.
