قهرمان مردم

علی چاوشی

«روز صفر» از هر جهت گامی بلند برای زوج هنری ملکان-توکلی است. اگر در «تنگه‌ی ابوقریب» کارگردانی و فیلمبرداری خیره‌کننده، ضعف‌های روایی فیلمنامه را می‌پوشاند و اگر در «غلامرضا تختی» با قهرمانی منفعل و سست روبرو بودیم که نمی‌توانست در کنار ترحم، همدلی و حس شور مخاطب را هم برانگیزد، اینجا و در آخرین همکاری سینمایی این زوج در سال‌های اخیر، هم فیلم‌نامه پابه‌پای کارگردانی کم‌نقص اثر حرکت می‌کند و هم قهرمانی کنش‌گر و همدلی‌برانگیز حضور دارد که در طول درام، با هر حرکتش مخاطب را با خود همراه می‌کند.

نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، این است که «روز صفر» درباره‌ی عملیات منجر به دستگیری عبدالمالک ریگی است نه شخصیت او. این نکته، کار فیلمنامه‌نویس را بسیار سخت‌تر می‌کند، چون با داستانی روبروست که تقریبا همه‌ی مخاطبان از پایان و حتی از چگونگی پایان‌یافتن آن باخبرند: همه می‌دانیم که ریگی قرار است در پایان فیلم در یک غافل‌گیری و در هواپیما دستگیر شود. فیلم‌نامه‌‌نویس «روز صفر» اما این تهدید را به فرصت تبدیل کرده و از ابتدای داستان پس از هر بار شکست تیم اطلاعاتی ایرانی، خرده‌داستانی دیگر را پیش می‌کشد و در یک سیر صعودی با شیبی ملایم به جایی می‌رسیم که حتی وقتی سیاوش برای دستگیری ریگی وارد هواپیما می‌شود، مضطربیم که نکند عملیات او به موفقیت نینجامد. اگر فیلم کار خودش را درست انجام دهد، حتی روایت یک داستان واقعی لو رفته- و بنا به مد روز؛ اسپویل شده- نیز می‌تواند نفس را در سینه حبس کند. مهم ساخت درست جهان سینمایی اثر است. البته در این همراهی با شخصیت سیاوش( که نام واقعی‌ش نیست)، نباید بازی درخشان امیر جدیدی را نادیده گرفت؛ جدیدی با شمایل، بیان، نگاه و حتی خرده‌کنش‌های بدنی خود، چنان نقش مامور امنیتی حرفه‌ای را بازی می‌کند که می‌توان آن را به عنوان بهترین نقش‌آفرینی کارنامه‌ی هنری او در نظر گرفت.

ملکان در انتخاب موضوع هم باهوش است. او در «روز صفر» هم مثل «ویلایی‌ها» و «تنگه‌ی ابوقریب» و «غلامرضا تختی» به سراغ موضوعی رفته که بیشترین وفاق عمومی درباره‌ی آن وجود دارد و اصل آن چندان مورد مناقشه‌های جناحی و سیاسی نیست. شاید عدم حضور نشانه‌های دین‌دارانه در شخصیت قهرمان داستان او و سکانس کاریکاتوری مصاحبه‌ی جوانک مسئول هم در راستای همین هوشمندی او باشد؛ اما هر چه هست، «روز صفر» فیلمی است که می‌توان آن را به همه‌ی مخاطبان ایرانی پیشنهاد داد و مطمئن بود که آن‌ها پس از دیدن فیلم، حس خوبی به کشور خود خواهند داشت.